Δεύτερο γράμμα από το μάτι του κύκλωνα Covid-19

ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ

Περίπου δύο εβδομάδες μετά το διάταγμα που μετέτρεψε την Ιταλία σε μία μεγάλη κόκκινη ζώνη, η απομόνωση αυξάνεται. Οι λόγοι και οι ευκαιρίες εξόδου είναι όλο και λιγότερο. Οι περισσότερες εξωτερικές δραστηριότητες έχουν κλείσει. Τα σούπερ μάρκετ έχουν μικρότερες βάρδιες. Τα πάρκα έχουν κλείσει. Ο αστυνομικός έλεγχος αυξάνεται παντού.

Σύμφωνα με επίσημους αριθμούς, από την 11η έως την 20η Μαρτίου η αστυνομία σταμάτησε 1.650.644 άτομα. Έχουν παραπεμφθεί 70.973 άτομα και διατρέχουν κίνδυνο φυλάκισης 3 μηνών και πρόστιμο 203 ευρώ για μη τήρηση των κυβερνητικών εντολών. Η υπουργός Εσωτερικών Luciana Lamorgese δήλωσε την Τετάρτη ότι «όλοι πρέπει να γίνουν ελεγκτές του εαυτού τους». Στην πραγματικότητα φαίνεται ότι πολλοί έχουν ήδη προχωρήσει περαιτέρω: υπάρχουν εκείνοι που περνούν την καραντίνα τους φωνάζοντας στους ανθρώπους που κάνουν jogging στους δρόμους· εκείνοι που τραβούν φωτογραφίες τα ζευγάρια που κρατιούνται από το στο χέρι· εκείνοι που καλούν τους μπάτσους όταν βλέπουν μια μικρή ομάδα ανθρώπων να κουβεντιάζει στο πεζοδρόμιο· ή που περνούν το χρόνο τους σχολιάζοντας το Facebook “χρειαζόμαστε τον στρατό, χρειαζόμαστε τον στρατό”.

Την Τρίτη, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Λομβαρδίας, το επίκεντρο της πανδημίας στη χώρα,  χρησιμοποίησε τα δεδομένα των κινητών τηλεφώνων και διαπίστωσε ότι το 40% των ανθρώπων εξακολουθούν να κινούνται. Αλλά κανείς δεν είναι σε θέση να πει εάν εξακολουθούν να πηγαίνουν στη δουλειά, και στην περίπτωση αυτή, εάν η δουλειά τους είναι απαραίτητη ή όχι, ή αν απλώς πηγαίνουν μία βόλτα. Πολλά αφεντικά δεν θέλουν να σταματήσουν τα εργοστάσια και τις εταιρείες τους. Την Τετάρτη ο πρόεδρος της περιοχής Attilio Fontana ( από την Lega) μίλησε με Κινέζους γιατρούς που έχουν εδώ για να βοηθήσουν. Οι γιατροί είπαν ότι ήταν έκπληκτοι που είδαν τόσους πολλούς ανθρώπους ακόμα στους δρόμους. Ο Fontana, ο οποίος πριν από λίγες εβδομάδες είχε αποκαλέσει τους κινέζους “ως ανθρώπους που τρώνε ποντίκια”^σ.1, υποστήριξε ότι αυτή ήταν η απόδειξη ότι χρειαζόμαστε αυστηρότερα μέτρα για να αποτρέψουμε τους ανθρώπους να βγουν έξω. Και αυτά εν συνεχεία ήρθαν. Σε ορισμένες περιοχές, όπως η Λομβαρδία, περιόρισαν ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες εξόδου των ανθρώπων.

Πάνω απ ‘όλα, χθες το βράδυ στις 11 μ.μ. ο πρωθυπουργός Αντόνιο Κόντε μίλησε στη χώρα και ανακοίνωσε το κλείδωμα όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων που δεν θεωρούνται στρατηγικές. Αυτό συνέβη μετά από μια μακρά συνάντηση με την Confindustria (Γενική Συνομοσπονδία Ιταλικής Βιομηχανίας) και τις κυριότερες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Η πρώτη, μέχρι χθες, ήταν κατά του κλεισίματος των εργοστασίων και των εγκαταστάσεων παραγωγής, όταν ανακοίνωσε ότι συναινεί να ακολουθήσει τις ενδείξεις των επιστημονικών αρχών. Οι τελευταίοι αναγκάστηκαν να ζητήσουν αυτό το μέτρο λόγω των αγώνων και των απεργιών των εργαζομένων. Ακόμα δεν είναι σαφές τι ακριβώς θα κλείσει.

Ωστόσο, η καραντίνα είναι μια πλήρης παραμόρφωση της ατομικής και συλλογικής συμπεριφοράς. Οι κύκλοι ύπνου-αφύπνισης αλλάζουν, το πόσες φορές τρώς και πηγαινεις στη τουαλέτα αλλάζουν, αυξάνεται ο εθισμός στα κοινωνικά δίκτυα και το Διαδίκτυο. Το πρώτο Σαββατοκύριακο απομόνωσης μουσικοί και djs άρχισαν να διοργανώνουν συναυλίες και πάρτι στο Facebook, το Instagram και σε άλλους εικονικούς χώρους. Μέχρι να τους ανακαλύψει ο αλγόριθμος πνευματικών δικαιωμάτων, εξαπλώναν μουσική στα απομονωμένα σπίτια.

Ιταλικές σημαίες εμφανίζονται από κάποια μπαλκόνια και πολλά χαρτόνια ζωγραφισμένα από παιδιά γράφουν “όλα θα πάνε καλά”. Ένα ορατό ουράνιο τόξο πάνω από τα γράμματα. Πολύ σύντομα ξεκίνησαν τα flashmobs από το παράθυρο. Κατά τη διάρκεια του πρώτου, ο εθνικός ύμνος έπαιξε από τα παράθυρα. Πολλοί έλαβαν μέρος, πολλοί άλλοι έβαλαν πολύ διαφορετικά τραγούδια: από τη λαϊκή μουσική μέχρι τα αντιφασιστικά τραγούδια. Τώρα σε πολλά μέρη στις 6 μ.μ. οι άνθρωποι παίζουν μουσική στο μπαλκόνι τους και πολλοί γέρνουν έξω από τα παράθυρά τους. Είναι τότε που συναντάμε τους γείτονές μας, ανθρώπους που πάντα ζούσαν πολύ κοντά, αλλά σε πολλές περιπτώσεις δεν είχαμε μιλήσει προηγουμένως.

Καθώς τα πράγματα γίνονται πιο σκληρά στον κάτω όροφο, στους δημόσιους χώρους, οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να πηγαίνουν στην οροφή για να παίζουν σπορ ή να περάσουν λίγο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους. Όταν έφτασε η ώρα για ένα απεριτίφ, μπορούμε να δούμε  τις στέγες της γειτονιάς γεμάτες ανθρώπινα σχήματα, να πίνουν κάτι. Ο καθένας σέβεται τον κανόνα ενός μέτρου απόστασης.

Στους δρόμους δεν υπάρχουν πλέον αγκαλιές ή χειραψίες. Το 90% των ανθρώπων χρησιμοποιεί χειρουργική μάσκα και πλαστικά γάντια. Οι μεγάλες ουρές αποτελούν τον κανόνα μπροστά σε κάθε σούπερ μάρκετ ή αρτοποιείο σε μεγάλες και μικρές πόλεις. Στο πεζοδρόμιο, όταν κάποιος βλέπει έναν άλλο άνθρωπο να έρχεται πιο κοντά στην ίδια πλευρά του δρόμου, η πρώτη σκέψη είναι να τον αποφύγει και να στρίψει αριστερά ή δεξιά.

Φυσικά, αυτό είναι μόνο ένα κομμάτι της κατάστασης. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η ανασφάλεια ζει και προσπαθεί να επιβιώσει, και ψυχολογικά, στην επιδημία και την απομόνωση που έχει φέρει. Αλλά υπάρχει πάντα μια πρώτη γραμμή. Είναι γεμάτη από αναβάτες που είναι φορτωμένοι με δουλειά, που μεταφέρουν τρόφιμα και υλικά από τη μία πλευρά των πόλεων στην άλλη. Από υπαλλήλους των σούπερ μάρκετ και των φαρμακείων που συχνά εργάζονται χωρίς τις απαραίτητες προστασίες. Ή από τους άλλους που εργάζονται και παλεύουν στα εργοστάσια ή στην εφοδιαστική. Πάνω απ ‘όλα, υπάρχουν εκείνοι στην τάφρο, που μάχονται τον ιό, οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη. Αγωνίζονται και πεθαίνουν όπως κανένας άλλος. Το 9% των ασθενών με Covid-19 είναι νοσηλευτές και γιατροί. Στην Κίνα το ποσοστό ήταν το ένα τρίτο.

Η χειρότερη κατάσταση είναι στην επαρχία Μπέργκαμο. Σε πολλά μέρη δεν υπάρχει πλέον χώρος στα νεκροτομεία, οι καμπάνες των εκκλησιών σταμάτησαν να κουδουνίζουν επειδή κουδουνίζουν χωρίς διακοπή και οι κλίβανοι δεν είναι σε θέση να χειριστούν όλα τα σώματα που έρχονται αν και εργάζονται όλο το εικοσιτετράωρο. Την Τετάρτη το βράδυ ο στρατός έπρεπε να μεταφέρει φέρετρα σε μια άλλη επαρχία για να επιταχύνει τις αποτεφρώσεις.

Ο στρατός παίρνει φέρετρα έξω από την πόλη του Μπέργκαμο

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Σχεδόν αμέσως τα κοινωνικά κέντρα, οι αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι και τα κινηματικά δίκτυα άρχισαν να οργανώνουν την αλληλεγγύη από κάτω. Σε διάφορες πόλεις βοηθούν τους αδύναμους και τους ηλικιωμένους να έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα, φάρμακα και βασικά προϊόντα χωρίς να βγουν έξω. Έχουν οργανώσει αυτοδιαχειριζόμενες και δωρεάν διανομές για άτομα που έχουν ανάγκη. Σε ορισμένα μέρη μαγειρεύουν και δίνουν τρόφιμα σε άστεγους και πολύ φτωχούς που ζουν στους δρόμους. Φυσικά, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις κάνουν το ίδιο και περισσότερο.

Οι εργαζόμενοι των ΜΚΟ άρχισαν να βοηθούν το σύστημα υγείας να συνεχίσει να βοηθά τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους σε ανεπίσημους οικισμούς, κυρίως στο νότο της Ιταλίας ή στις μεγαλύτερες πόλεις, αλλά και να στέλνουν τους γιατρούς τους στα δημόσια νοσοκομεία. Οι γιατροί χωρίς σύνορα (Msf) το έχουν κάνει στις επαρχίες Lodi, το κέντρο της επιδημίας. Εάν η κατάσταση δεν ήταν τόσο δραματική, θα μπορούσε να ακούγεται ειρωνικό. Η Msf είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση που δραστηριοποιείται σε πολλές περιοχές, μία από τις οποίες είναι η κεντρική Μεσόγειος, όπου, μαζί με το SΟS Mediterranée, έχουν πραγματοποιήσει πολλές αποστολές στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης τα τελευταία χρόνια, στο Ocean Viking. Για το λόγο αυτό, έχουν δεχθεί σκληρές επιθέσεις και κυρώσειςαπό διαφορετικά πολιτικά κόμματα και κυρίως από τη Lega του Βορρά, δηλαδή το κόμμα που ανήκει o Fontana, ο πρόεδρος της περιοχής της Λομβαρδίας όπου βρίσκεται η επαρχία Lodi.

Ωστόσο, η αλληλεγγύη είναι σημαντική αλλά όχι αρκετή. Η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται και είναι πολύ επικίνδυνη για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να βασίζονται σε προσωπική ή οικογενειακή αποταμίευση. Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς ότι η καραντίνα θα λήξει στις 3 Απριλίου, όπως ειπώθηκε αρχικά. Προς το παρόν φαίνεται αδύνατο. Αυτό σημαίνει ότι πολύ σύντομα πολλοί άνθρωποι θα έχουν ένα μήνα χωρίς εργασία και μισθό. Και ότι θα πρέπει ακόμα να πληρώσουν το ενοίκιό τους και να πληρώσουν για τις βασικές ανάγκες.

Την Τρίτη τέθηκε σε ισχύ το κυβερνητικό διάταγμα με τα πρώτα οικονομικά μέτρα. Διανέμει 25 δισεκατομμύρια ευρώ και ελπίζει να κινητοποιήσει άλλα 340. Αυτοί είναι αριθμοί που δεν ακούμε εδώ και χρόνια. Ούτε και κατά τη διάρκεια της κρίσης που ξεκίνησε το 2008. Ο λόγος ήταν το «ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύμφωνο» και η απαγόρευση αύξησης του εθνικού χρέους. Τελικά, φαίνεται ότι ένας ιός ήταν απαραίτητος για να παρεκκλίνουμε από αυτή τη νεοφιλελεύθερη διαταγή! Χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους ή έχουν γίνει φτωχοί κατά την τελευταία οικονομική κρίση στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία και οι κυβερνήσεις δεν έκαναν τίποτα. Τώρα γίνεται όλο και πιο σαφές σε όλους ότι θα ήταν δυνατό να μην μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Επίσης, αν και το διάταγμα καθιστά διαθέσιμα πολλά χρήματα, η κατάσταση είναι τόσο καταστροφική, που δεν θα είναι αρκετά (στην πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προετοιμάζεται να διαθέσει άλλα 750 δισεκατομμύρια ευρώ). Το πρόβλημα δεν είναι μόνο το ποσό των χρημάτων, αλλά και το είδος των οικονομικών μέτρων που υιοθετεί η κυβέρνηση. Μετά από 30 χρόνια περικοπών στο δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, τα 3,5 δισεκατομμύρια που διατίθενται δεν επαρκούν. Επιπλέον, τα έκτακτα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας που προβλέπονται από το διάταγμα δεν θα υποστηρίξουν πολλά είδη εργαζομένων: εκείνους/ες που εργάζονται στην άτυπη οικονομία, τους αδήλωτους εργαζόμενοι και ούτω καθεξής.

Κάθε μέρα καθίσταται σαφέστερο ότι απαιτείται ένα παγκόσμιο μέτρο. Το ονομάζουμε “εγγυημένο εισόδημα καραντίνας” και πιστεύουμε ότι πρέπει να καταβάλλεται από τους ιδιοκτήτες και τους υπερ-πλούσιους με φόρο ακίνητης περιουσίας. Το μέτρο αυτό πρέπει να εγκριθεί κατά τη διάρκεια της επιδημίας, αλλά πρέπει να συνεχιστεί και μετά, προκειμένου να αναδιανεμηθεί ο πλούτος και να ενισχυθεί η κοινωνία μας. Τέλος, το διάταγμα αναφέρει ορισμένα αδύναμα μέτρα όσον αφορά τους λογαριασμούς και τα δάνεια, αναστέλλοντας τις πληρωμές για μερικές εβδομάδες, αλλά δεν λέει τίποτα για τα ενοίκια, τα οποία στις μεγάλες πόλεις είναι τεράστιο πρόβλημα για πολλούς.

Η ουρά μπροστά σε ένα σούπερ μάρκετ, στη Ρώμη

ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΤΑΞΗ

Υπάρχει ένα παράξενο συναίσθημα στον αέρα. Ο ιός έχει μια ριζοσπαστική “δημοκρατική” πλευρά. Δεν σέβεται την κοινωνική τάξη που έχει διαστρωματωθεί μέσα από αιώνες ανθρώπινης ιστορίας. Φυσικά, η επίδραση της επιδημίας και τα μέτρα για την παύση της δεν είναι τα ίδια για όλους, και το γεγονός αυτό έχει να κάνει με την τάξη, το φύλο και την υπηκοότητα. Ωστόσο, ο ιός εξαπλώνεται από φυλακισμένους σε φύλακες, από cameramen σε πολιτικούς, από επιστάτες σε πρίγκιπες. Χωρίς εμβόλιο ή θεραπεία, ακόμη και αν οι κοινωνικές και ταξικές διαφορές δεν έχουν εξαφανιστεί και μάλιστα έχουν αυξηθεί σε πολλές περιπτώσεις, κατά κάποιο τρόπο ο ιός θέτει τους ανθρώπους μπροστά στην ύπαρξή τους ως είδος. Αυτό δημιουργεί ένα αίσθημα ευθραυστότητας που επενδύει τους ανθρώπους και τους θεσμούς τους.

Ταυτόχρονα, υπάρχουν και άλλα είδη συναισθημάτων που έρχονται στο φως. Το γεγονός είναι ότι όλα έχουν αλλάξει πολύ ριζικά και πολύ γρήγορα. Έχουν αλλάξει για όλους.

Τι θα συμβεί αν η συνειδητοποίηση της δυνατότητας ραγδαίων και ριζικών αλλαγών μετατοπιστεί από το είδος στην τάξη; Τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν ριζικά και γρήγορα. Αυτό είναι πλέον σαφές. Επί του παρόντος, οι ιταλικές σημαίες κρέμονται από μπαλκόνια και οι πολιτικοί εμφανίζονται στην τηλεόραση για να ευχαριστήσουν τους εργαζόμενους του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, αποκαλώντας τους ήρωες. Αλλά τι θα συμβεί σε λίγο; Εάν η επιδημία σταματήσει, αν βρεθεί μια θεραπεία ή ένα εμβόλιο, εάν επιτευχθεί η “ανοσία αγέλης”, θα μπορέσει η ίδια σημαία να διατηρήσει μαζί εκείνους που χάρισαν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης για τρεις δεκαετίες και εμάς, τους ωφελούμενους και τους εργαζόμενους του; Θα συνεχίσουμε να είμαστε όλοι “ανθρώπινα όντα” όταν οι ιδιοκτήτες θα παρουσιάσουν το νομοσχέδιο για αυτή την περίοδο και θα προσπαθήσουν να μας κάνουν να πληρώσουμε για την κρίση;

Αυτά είναι ανοικτά ερωτήματα, αλλά πρέπει να αναζητήσουμε αμέσως τις πιθανές απαντήσεις. Ξεκινώντας σήμερα. Ακόμη και από την καραντίνα ή από τους χώρους εργασίας στους οποίους οι άνθρωποι εξακολουθούν να αναγκάζονται να πάνε.

Διαβάστε εδώ το πρώτο μέρος: Στους φίλους μας σε όλο τον κόσμο από το μάτι του κυκλώνα Covid-19

Μετάφραση από k-lab zone

Κείμενο στα αγγλικά